Jak mierzyć siłę burzy albo ostrość papryczek? Poznajcie jednostki miary, które wykraczają poza matematykę

Jednostki miary, które wykraczają poza matematykę

Jednostkę "The Mother Cow Index" wykorzystywano kiedyś na południowym zachodzie Stanów Zjednoczonych. Służyła do ustalenia ceny sprzedawanego gruntu. Wartość ziemi określano na podstawie...ilości ciężarnych krów, jakie był w stanie wykarmić plon zebrany z danego kawałka pola uprawnego. Dziwne? Raczej chciałoby się rzec praktyczne. To nie jedyna oryginalna jednostka skali jakościowej, z jakiej korzystamy. W podobny sposób określa się też np. ostrość papryczek czy siłę burzy. Nietypowe jednostki pojawiają się wtedy, kiedy zawodzą te skali ilościowej jak sekundy, minuty, litry czy metry.

fot. Pixabay

Wartość mierzona odczuciami

Nie zawsze można coś precyzyjnie zmierzyć za pomocą dobrze znanych nam jednostek miary skali ilościowej. Jak zmierzyć coś, czego nie da się zmierzyć? Właśnie stąd takie pomysły, jak krowia jednostka miary - podobne patenty opierają się na skojarzeniach i łatwych punktach odniesienia. To niemal ta sama zasada, co w wypadku "jednej łyżeczki do herbaty" czy "godzinnej lektury". Jedną z pierwszych współczesnych jednostek miary jakościowej jest Skala Beauforta. W 1805 roku zaproponował ją admirał Sir Francis Beaufort, który potrzebował "bardziej miarodajnego sposobu mierzenia siły morskich fal". Tak oto do dziś "0 w skali Beauforta" oznacza spokojne, ciche i gładkie morze, podczas gdy 12 w skali to już potężny sztorm.

Skala Scoville'a czyli skala ostrości

Podobnie zaczęła się historia słynnej skali ostrości papryczek chilli. Stworzył ją w 1912 roku amerykański chemik, Willbur Scoville. Określa ilość tzw. kapsaicyny w produktach - to właśnie ta substancja odpowiada za pikantny i ostry smak. Co ciekawe, stopień ostrości na skali ustalano...organoleptycznie. Łatwo nie było! Jednak dziś dzięki temu doskonale wiemy, jakiej papryczki lepiej nie dodawać do potrawy więcej niż startą szczyptę, o ile nie chcemy po chwili walczyć z płonącym gardłem.

Jak odróżnić diament od kwarcu?

Kolejnym przykładem może być Skala twardości Mohsa. To dziesięciostopniowa skala twardości minerałów, takich jak np. diament czy kwarc. Określa odporność na zarysowania materiałów twardszych przez materiały bardziej miękkie. Mohs, niemiecki mineralog stworzył ją w 1812 roku w celach porównawczych. Choć to jedynie skala orientacyjna, korzystamy z niej do dziś! Jak sami widzicie, nietypowe jednostki miary pomagają nam uporządkować struktury otaczającego nas świata, kiedy zawodzi matematyka i tradycyjne rozwiązania. Jak komentował skale jakościowe sam William Thomson, znany jako Lord Kelvin, którego imieniem nazwano słynną jednostkę? "Bez możliwości ujęcia świata w liczby czujemy się niepewni i zagubieni. A jednak i ona nie zawsze jest wystarczająco precyzyjna". 

RadioZET.pl/źródło:BBCFuture/AG